Kansızlık

Anemi=kansızlık; kandaki kırmızı kan hücrelerinin(eritrosit) sayısının azalması, yapısının bozulması anlamlarına gelir. Eritrositler için Demir, Folik Asit, B 12 vitamini önemli maddelerdir. Demir yetersizliği durumunda Demir Eksikliği Anemisi oluşur, eritrositler normalde olması gerekenden küçüktür ve görevini yapamaz. Folik Asit ve B12 yetersizliğinde Megaloblastik Anemi oluşur, ertirositler normalden büyüktür. Bu vitaminler DNA sentezinde önemli rol oynarlar dolayısı ile eksikliklerinde kemik iliğinde değişiklikler olur. Çeşitli anemi tipleri olmakla birlikte genel olarak Türkiye de görülme sıklığı %25 olarak belirtilmektedir, ancak bu oran coğrafik bölgeye, sosyokültürel düzeye, yaş grubuna, doğurganlık yaşına göre değişiklik gösterebilmektedir. Yetersiz ve dengesiz beslenme, gebelik ve emziklilik döneminde yetersiz beslenme, yemek seçme, kahve, çay, sigara fazla tüketmek, C, E ve B vitaminlerinin yetersiz alımı ve daha birçok sebeple kansızlık oluşabilmektedir. Anemik kişilerde en önemli belirtiler; halsizlik, uykuya meğil, baş dönmesi, iştahsızlık, çarpıntı, nefes darlığı, ağız kenarlarında kuruluk, enfeksiyon sıklığında artış yani bağışıklık sisteminde çöküş, kol ve bacaklarda uyuşma hissi, dilde yanma hissi en önemli belirtilerdir. Dengeli, yeterli beslenmek her hastalıkta olduğu gibi anemide de önleyici ve tedavi edici özelliktedir.

1. ÇAY VE KAHVE GİBİ GIDALARDAN UZAK DURUN: çay, kahve, kakao, kola gibi besinlerin içindeki polifenoller demirin biyoyararlılığını azaltır. Bu nedenle yemeklerden 45 dk – 1 saat önce veya sonra tüketilmelidir. Yemekle birlikte bu tür içeceklerin tüketilmesi uzun vadede kansızlığa sebep olabildiği gibi var olan bir kansızlığı da arttıracaktır.
2. DEMİR VE PROTEİN İÇERİĞİ YÜKSEK GIDALARDAN YETERİNCE TÜKETİN: bitkisel yiyeceklerdeki demirin %4-15 i emilebilmektedir. İyi pişirilmiş kuru baklagillerin demir içeriği ve emilimi nedeniyle tercih edilebilirler. En çok hayvansal kaynaklı gıdalardaki demirin emilimi yüksektir. %30’u kadarı emilebilmektedir. Et ve sebze yemeğini birlikte yemek etteki demirin emilimini arttırmakta, emilim 2-3 kata kadar çıkmaktadır.
3. SEBZE YEMEKLERİNİZE, TAHIL AĞIRLIKLI YEMEKLERE KURU BAKLAGİL EKLEYİN: bitkisel protein olmasına rağmen kuru baklagillerdeki demirin emilim oranı gözardı edilemez. Bu nedenle salatalarınıza, sebze yemeklerinize, makarnalar, pilavlar, ekmekler gibi besinlerinize birkaç yemek kaşığı haşlanmış kuru baklagil eklemek faydalı olacaktır.
4. KIRMIZI ET TERCİH EDİN: kırmızı etteki demir miktarı beyaz ettekinden fazladır. Kansızlık sorunu olan kişilerin kırmızı et tüketimlerini arttırmaları gerekir.
5. ET TÜKETEMİYORSANIZ: yumurta, üzüm ve keçiboynuzu gibi meyvelerin yoğunlaştırılması ile oluşan pekmezler, yeşil sebzeler, doğal yolla kurutulmuş meyveler, kuru baklagiller, fındık, fıstık, susam, tahin, mayalanarak pişirilmiş tahıllar tüketilmelidir.
6. ET AĞIRLIKLI ÖĞÜNLERDE SÜT ÜRÜNÜ BULUNDURMAYIN: süt ve süt ürünleri etteki demirin emilimini azalttığından birlikte tüketilmemelidir. Geleneksel olarak köfte yanında ayran içmek, etli yemekle yoğurt yemek gibi alışkanlıkları; köfte ile taze meyve suyu veya etle bol limonlu salata yeme alışkanlıkları ile değiştirilmelidir.
7. SİYAH ÇAY YERİNE YEŞİL ÇAY İÇERKEN DİKKAT: yeşil çay metabolizmayı hızlandırıcı etkisinden dolayı çarpıntıya yol açabilmektedir, anemik kişilerdeki çarpıntıyı tetikleyebilir. Bilinçsiz tüketilmemelidir.
8. MENSTÜRASYON DÖNEMİNDE DEMİR TÜKETİMİNİZİ ARTTIRIN: kadınların özel günlerinde vücutlarındaki kanama ile demir kaybı artmaktadır. Bu nedenle özellikle kanama miktarı fazla olan kadınları demir açısından zengin olan besinlerin tüketimini arttırmaları gereklidir.
9. TEMEL REİS’İN ISPANAĞINI YOĞURTLA TÜKETİN: sebzelerdeki demirin emilimini C vitamini kaynağı besinler mesela bol limonlu bir salata veya taze sıkılmış bir meyve suyu ile veya asidik bir kaynak besin yoğurt ile tüketilebilirse emilimi artar.
10. AŞIRI SÜT VE SÜT ÜRÜNÜ TÜKETİMİ KANSIZLIĞI ARTTIRIR: demirin emilimini engellediği için günlük 500 ml den fazla süt ürünü tüketimi kansızlığa sebep olur.

BU BESİNLERE ÖNCELİK VERİN:

Kansızlığı olan insanların; Dana Karaciğeri başta olmak üzere et ve et ürünlerini ( nitrit, nitrat içeren salam, sucuk, sosis, vb hariç) , yumurta, pekmez (harnup pekmezi başta olmak üzere tüm pekmezler), kuru meyveler, tahin, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, mayalı besinler, fındık, fıstık, susam tüketimlerini arttırmaları gereklidir.